Իրական պատմություններ՝ այնքան անիրական թվացող
համակարգի մասին
Պարտադիր, ավելի թանկ,
բայց հասանելի
առողջապահություն
Ոչ ԱՊՊԱ, այլ ԱՀԱ՝ առողջության համապարփակ ապահովագրություն, որը բոլորիս սպասվում է, թերեւս, 2023-ից։ Ընդ որում, առողջապահության ապահովագրության նորացված փաթեթի արժեքը, մեկ շահառուի հաշվով, ավելի է թանկացել՝ ի տարբերություն 2019-ին շրջանառության մեջ դրված հայեցակարգի նախագծի. համակարգի ներդրման ուղղությամբ աշխատող գերատեսչական խումբը վերահաշվարկ է կատարել։ Ըստ այդմ՝ փաթեթը կարժենա 84.000-360.000 դրամ՝ ստորին եւ վերին շեմով։ Պատասխանատուներն ասում են, որ այս դեպքում այն կներառի հիմնական ծառայությունների 95%-ը։ Մի կարեւոր բան եւս, ըստ վերանայված նախագծի` այս փաթեթի
արժեքի ուղիղ կեսն է վճարելու աշխատողը։
Ո՞վ, որքա՞ն եւ ինչպե՞ս պետք է վճարի բուժծառայությունների համար, ի՞նչ հնարավոր խութեր կան նոր համակարգի ներդրման գործընթացում, ի՞նչ սպասել որակ - գին հարաբերակցությունից։
«Ամփոփ Մեդիան» ներկայացնում է Լիլիթ Գալստյանի հեղինակած մուլտիմեդիա նախագիծը,
որտեղ կան նշված հարցերի պատասխանները՝ իրական մարդկանց,
իրական պատմություններով։
| Առողջության հետ կորցրինք նաեւ տուն, ապրուստ Խնամված, ժպտերես այս կինը տնից միշտ գլխարկով է դուրս գալիս, գնում մոտակա մթերային խանութ, դեղատուն ու վերադառնում։ Շուտ պետք է տուն հասնի, երկար բացակայել չի կարող. հիվանդ ամուսնուն է խնամում։ Երեւանում բնակվող 60-ամյա Իրինան մեզ էլ խնդրում է՝ դեմքը ցույց չտալ։ Նա միշտ գլխարկով է շրջում, ու շատերը չգիտեն, որ այն ոչ թե կանացի էլեգանտությունն ընդգծող աքսեսուար է, այլ շքեղ մազերի ձևափոխությունը թաքցնելու միջոց․ ուղեղի աճող ուռուցքն անհետ չի անցնում։ |
Մասնագիտությամբ հագուստի մոդելավորող-կոնստրուկտոր է։ Ասում է՝ գերազանց է սովորել, առաջատար աշխատող է եղել։
Բայց դեռ 1985-ից դուրս է եկել աշխատանքից․ ամուսինն արդեն առողջական խնդիր ու խնամքի կարիք ուներ։ 2015-ին իր վիրահատությունն էր, սակայն դրանից հետո դեռ երգում էր Թովմաս Պողոսյանի աշուղական դպրոցում, մինչև 2020 թվականը, երբ ի հայտ եկավ նաեւ վահանաձեւ գեղձի խնդիրը։ Երգել է նաև «Աշնանային ձայներ» երգչախմբում։ Երգը ոչ թե աշխատանք,
այլ սիրելի զբաղմունք էր։
Ժամանակին ոչ վատ վաստակած ու իրենց համար ապրուստի լավ պայմաններ ստեղծած այս ընտանիքի համար բժշկական ծառայություններից օգտվելու ծախսերը՝ վիրահատություններ, դեղորայք եւ այլն, այլեւս անհաղթահարելի ֆինանսական բեռ են դարձել։ Ավելին, ընտանիքը ստիպված է եղել վաճառել բնակարանը։
Կենսաթոշակային տարիքի չհասած ամուսինները, որոնք նաեւ ի վիճակի չէին աշխատելու, այլ ելք չունեին. ամուսնու վիրահատության արժեքը շուրջ 5 միլիոն դրամ էր։ Դեռ գրանցված են նույն հասցեում, նոր տանտերը թույլ է տվել առժամանակ բնակվել, հետո ինչ կանեն, պարզ չէ։
Տիկին Իրինայի ամուսինը մեզ հետ չի խոսում ոչ թե ցանկության, այլ հնարավորության բացակայության պատճառով․ կոկորդի վիրահատությունը վերջերս են արել. սա հերթականն էր։ Մինչեւ Իրինայի առողջության կտրուկ վատացումը, 1985-ին ամուսնու՝ Սուրենի թեւը բազուկի վերեւի հատվածից կտրվել էր։ Փշրված ոսկորներով մի կերպ վերականգնեցին Հայաստանում նախադեպը չունեցած վիրահատությամբ, գոհ է։ Դժվար էր, հաղթահարեցին, բայց չէին պատկերացնում անգամ, թե հետո ինչ է սպասվում իրենց։
Սուրենը 2-րդ խմբի հաշմանդամություն ունի, 40 000 դրամ նպաստ է ստանում։ Տիկին Իրինան վիրահատությունից հետո 2 տարի 3-րդ խմբի հաշմանդամության նպաստ է ստացել․ «3-րդ տարում խումբը հանեցին, ասացին՝ տեսքիցդ չի երևում, որ հիվանդ ես»։ Հետո պետպատվերով տարին մեկ անգամ բժշկական որևէ միջամտություն՝ վիրահատություն, հետազոտություն, ստուգում անցնելու հնարավորություն են առաջարկել, բայց այդ հնարավորությունից օգտվել այդպես էլ չի կարողացել։ Ասում է՝ երկար քաշքեցին մի կառույցից մյուսը,
այդպես էլ արդյունք չեղավ։
Կենսաթոշակային տարիքի չհասած ամուսինները, որոնք նաեւ ի վիճակի չէին աշխատելու, այլ ելք չունեին. ամուսնու վիրահատության արժեքը շուրջ 5 միլիոն դրամ էր։ Դեռ գրանցված են նույն հասցեում, նոր տանտերը թույլ է տվել առժամանակ բնակվել, հետո ինչ կանեն, պարզ չէ։
Տիկին Իրինայի ամուսինը մեզ հետ չի խոսում ոչ թե ցանկության, այլ հնարավորության բացակայության պատճառով․ կոկորդի վիրահատությունը վերջերս են արել. սա հերթականն էր։ Մինչեւ Իրինայի առողջության կտրուկ վատացումը, 1985-ին ամուսնու՝ Սուրենի թեւը բազուկի վերեւի հատվածից կտրվել էր։ Փշրված ոսկորներով մի կերպ վերականգնեցին Հայաստանում նախադեպը չունեցած վիրահատությամբ, գոհ է։ Դժվար էր, հաղթահարեցին, բայց չէին պատկերացնում անգամ, թե հետո ինչ է սպասվում իրենց։
Սուրենը 2-րդ խմբի հաշմանդամություն ունի, 40 000 դրամ նպաստ է ստանում։ Տիկին Իրինան վիրահատությունից հետո 2 տարի 3-րդ խմբի հաշմանդամության նպաստ է ստացել․ «3-րդ տարում խումբը հանեցին, ասացին՝ տեսքիցդ չի երևում, որ հիվանդ ես»։ Հետո պետպատվերով տարին մեկ անգամ բժշկական որևէ միջամտություն՝ վիրահատություն, հետազոտություն, ստուգում անցնելու հնարավորություն են առաջարկել, բայց այդ հնարավորությունից օգտվել այդպես էլ չի կարողացել։ Ասում է՝ երկար քաշքեցին մի կառույցից մյուսը,
այդպես էլ արդյունք չեղավ։
Երկու զավակ ունեցող ամուսինները մենակ են ապրում։ Տղան ընտանիք, երկու դպրոցահասակ երեխա ունի, բնակվում է առանձին, աղջիկն ամուսնացել ու տեղափոխվել է արտերկիր։ Ծնողների ապրուստը վերջինս է հոգում․ ամսական 300-350 եվրո է ուղարկում, որով մուծում են վարկ, կոմունալ ծախսեր, ձեռք բերում սնունդ ու դեղորայք։ Մնացած գումարով, եթե այն բավարար է լինում, անցնում են բժշկական պարտադիր ստուգումների մի մասը։
Ուղեղի ուռուցքից բացի, Իրինան վահանաձև գեղձի աճող գոյացություն ունի։ Առաջինի զարգացումը պետք է ստուգի տարին մեկ անգամ, արժեքը՝ 80 000 դրամ, երկրորդինը՝ 3 ամիսը մեկ՝ 12 000 դրամ։ Երբեմն չի ստուգում, մխիթարանքը․ «Բախտս բերել է՝ բարորակ է»։ Ամուսնու կոկորդի վիրահատության ժամանակ էլ բախտին շնորհակալություն են հայտնել՝ այդ տարի ճառագայթային վիրահատությունը դարձել էր անվճար։ 60 ճառագայթ ստացավ, բայց լաբորատոր հետազոտությունները վճարովի էին։ Հիմա, երբ նաեւ շագանակագեղձի վիրահատության կարիք է առաջացել, սպասում են․ մի օր հետազոտությունների, կոնսուլտացիաների գումար կգտնեն ու այդ հարցով էլ կզբաղվեն։
Ուղեղի ուռուցքից բացի, Իրինան վահանաձև գեղձի աճող գոյացություն ունի։ Առաջինի զարգացումը պետք է ստուգի տարին մեկ անգամ, արժեքը՝ 80 000 դրամ, երկրորդինը՝ 3 ամիսը մեկ՝ 12 000 դրամ։ Երբեմն չի ստուգում, մխիթարանքը․ «Բախտս բերել է՝ բարորակ է»։ Ամուսնու կոկորդի վիրահատության ժամանակ էլ բախտին շնորհակալություն են հայտնել՝ այդ տարի ճառագայթային վիրահատությունը դարձել էր անվճար։ 60 ճառագայթ ստացավ, բայց լաբորատոր հետազոտությունները վճարովի էին։ Հիմա, երբ նաեւ շագանակագեղձի վիրահատության կարիք է առաջացել, սպասում են․ մի օր հետազոտությունների, կոնսուլտացիաների գումար կգտնեն ու այդ հարցով էլ կզբաղվեն։
Առողջապահության ապահովագրության համակարգի ներդրման պատասխանատուները
հենց Իրինայի եւ նրա վիճակում հայտնվածների ոչ փոքր թիվը նշելով՝ պնդում են, որ ապահովագրությունն այլեւս հետաձգել հնարավոր չէ։ Ըստ վիճակագրության, Հայաստանը տարածաշրջանում առաջատար է առողջության համար կատարվող ծախսերի հետեւանքով ամեն տարի աղքատացող բնակչության թվով։
հենց Իրինայի եւ նրա վիճակում հայտնվածների ոչ փոքր թիվը նշելով՝ պնդում են, որ ապահովագրությունն այլեւս հետաձգել հնարավոր չէ։ Ըստ վիճակագրության, Հայաստանը տարածաշրջանում առաջատար է առողջության համար կատարվող ծախսերի հետեւանքով ամեն տարի աղքատացող բնակչության թվով։
Ինչո՞ւ պարտադիր բոլորի համար
ԱՀԱ՝ Առողջության համապարփակ ապահովագրություն
«Ունենալու ենք համապարփակ փաթեթ, համապարփակ՝ բոլորի համար»,- ասում է առողջապահության նախարարի տեղակալ Լենա Նանուշյանը՝ բացատրելով, որ ապահովագրությունը լինելու է պարտադիր բոլորի համար, եւ հենց այս սկզբունքն է ապահովելու նոր համակարգի հաջողությունը։
Նանուշյանն, առողջապահության նախարար Ա. Ավանեսյանի հրամանով, 2021-ի ապրիլին ձեւավորված աշխատանքային խմբի ղեկավարն է։ Հենց այս խումբն է անցած ամիսներին աշխատել եւ վերանայել դեռ 2019-ին շրջանառության մեջ դրված «ՀՀ-ում առողջության համապարփակ ապահովագրության ներդրման հայեցակարգը», որը բուռն արձագանքի եւ լուրջ քննադատության արժանացավ։ Այժմ նոր փաթեթը գրեթե պատրաստ է, չնայած այն առայժմ պաշտոնապես չի հրապարակվել, համենայնդեպս, նույն հարթակում դեռեւս չկա։
Փոխնախարար Նանուշյանի խոսքով, քննարկումները հանգեցրել են նրան, որ համակարգը պետք է ներդրվի միանգամից ու բոլորի համար. «փուլային մոտեցում, կարելի է ասել, արդեն կա, ունենք սոցփաթեթի փորձը, մինչեւ 18 տարեկան երեխաների համար ծառայությունների՝ պետպատվերի համակարգում ներգրավումը։
Նանուշյանն, առողջապահության նախարար Ա. Ավանեսյանի հրամանով, 2021-ի ապրիլին ձեւավորված աշխատանքային խմբի ղեկավարն է։ Հենց այս խումբն է անցած ամիսներին աշխատել եւ վերանայել դեռ 2019-ին շրջանառության մեջ դրված «ՀՀ-ում առողջության համապարփակ ապահովագրության ներդրման հայեցակարգը», որը բուռն արձագանքի եւ լուրջ քննադատության արժանացավ։ Այժմ նոր փաթեթը գրեթե պատրաստ է, չնայած այն առայժմ պաշտոնապես չի հրապարակվել, համենայնդեպս, նույն հարթակում դեռեւս չկա։
Փոխնախարար Նանուշյանի խոսքով, քննարկումները հանգեցրել են նրան, որ համակարգը պետք է ներդրվի միանգամից ու բոլորի համար. «փուլային մոտեցում, կարելի է ասել, արդեն կա, ունենք սոցփաթեթի փորձը, մինչեւ 18 տարեկան երեխաների համար ծառայությունների՝ պետպատվերի համակարգում ներգրավումը։
Ինչպես այժմ, այնպես էլ ապահովագրության ներդրման դեպքում պետությունը շարունակելու է վճարել մինչեւ 18 տարեկանների եւ սոցիալական կամ հատուկ կարգավիճակ ունեցող խմբերի համար։ Ապահովագրության դեպքում այդ խմբերին ավելանալու են բոլոր կենսաթոշակառուներն անխտիր»։
Ըստ նոր հայեցակարգի՝ վերահաշվարկից հետո, համակարգի տարեկան գործարկման համար կպահանջվի 197 մլրդ դրամ գումար, որի շուրջ 60 տոկոսը նախատեսվում է, որ կհատկացնի պետությունը։
Այժմ պետպատվերի շրջանակում տարեկան հատկացումները կազմում են ավելի քան 70 մլրդ դրամ։ Ինչպես փոխնախարար Նանուշյանը, այնպես էլ վերոնշյալ աշխատանքային խմբի մեկ այլ անդամ, «Հայաստանի առողջապահության տնտեսագետների ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ Սամվել Խարազյանը վստահեցնում են, որ լիովին իրատեսական հաշվարկներ են կատարվել։
Ավելին՝ վստահեցնում են, որ նշված գումարը կբավարարի, օրինակ, նաեւ գյուղերի բնակչությանը որոշ չափով սուբսիդավորելուն։ Այդպիսով նրանց խրախուսելու են հաստատագրված վճարով ներգրավվել համակարգում։ Հաստատագրված գումարի մեխանիզմ է նախատեսվում նաեւ ինքնազբաղված այլ անձանց, օրինակ, անհատ ձեռնարկատերերի՝ ԱՁ-ների համար։
Ըստ նոր հայեցակարգի՝ վերահաշվարկից հետո, համակարգի տարեկան գործարկման համար կպահանջվի 197 մլրդ դրամ գումար, որի շուրջ 60 տոկոսը նախատեսվում է, որ կհատկացնի պետությունը։
Այժմ պետպատվերի շրջանակում տարեկան հատկացումները կազմում են ավելի քան 70 մլրդ դրամ։ Ինչպես փոխնախարար Նանուշյանը, այնպես էլ վերոնշյալ աշխատանքային խմբի մեկ այլ անդամ, «Հայաստանի առողջապահության տնտեսագետների ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ Սամվել Խարազյանը վստահեցնում են, որ լիովին իրատեսական հաշվարկներ են կատարվել։
Ավելին՝ վստահեցնում են, որ նշված գումարը կբավարարի, օրինակ, նաեւ գյուղերի բնակչությանը որոշ չափով սուբսիդավորելուն։ Այդպիսով նրանց խրախուսելու են հաստատագրված վճարով ներգրավվել համակարգում։ Հաստատագրված գումարի մեխանիզմ է նախատեսվում նաեւ ինքնազբաղված այլ անձանց, օրինակ, անհատ ձեռնարկատերերի՝ ԱՁ-ների համար։
«Իհարկե, հասկանում ենք, որ հենց սկզբից չենք ունենա բնակչության 100 տոկոս ներգրավվածություն համակարգում, սակայն պետք է ձգտենք միանգամից ավելի մեծ թիվ ներգրավել. որքան մեծ լինի մասնակիցների թիվը, այնքան նաեւ ռիսկը կբաշխվի»։
«Ավելի քան 1 մլն շահառու իրավունք է ունենալու ընտանիքի մեկ անդամի ընդգրկել համակարգում։ Եկամտի չափից կախված՝ պետությունը նաեւ սուբսիդավորելու է այդ մեկ անդամի համար։ Այսպիսով, նաեւ խրախուսվելու են եկամուտ հայտարարագրողները. նպատակ կա համակարգը կապել ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրման հետ, ուստի գործարկվելու են խրախուսման ձեւեր»։
«Հայաստանի առողջապահության
տնտեսագետների ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ
տնտեսագետների ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ
Առողջապահության նախարարի
տեղակալ
տեղակալ
Իսկ 60-ամյա Իրինայի եւ նրա ամուսնու դեպքը հատկանշական է ոչ միայն այն առումով, որ նրանք առողջական խնդիրների պատճառով աղքատության եզրագծին են հասել։ Այլեւ՝ որ այսօր նրանց ֆինանսական միակ աղբյուրն արտերկրից ստացվող օգնությունն է, որով հարազատները ներդրում են ունենում ծնողների առողջության հարցում։
Այսպիսի ընտանիքները Հայաստանում մեծ թիվ են կազմում. արտերկրում բնակվող երեխաներն օգնում են ծնողներին՝ հոգալով նաեւ նրանց առողջական ծախսերը։ Առողջապահական ապահովագրության ներդրման դեպքում ո՞վ է կրելու այդ բեռը, Հայաստանում ապրող եւ աշխատողնե՞րը։ Սա համակարգի՝ նման ձեւով ներդրման դեմ հանդես եկողների հիմնական մտահոգություններից մեկն է։ Ի պատասխան աշխատանքային խմբի անդամներն ասում են, թե խնդիրը կարգավորելու են ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրման միջոցով։ Հայտարարագրվելու են նաեւ արտերկրից ստացվող գումարները, եւ ըստ այդմ, շահառուները փաթեթներ են ունենալու։
Այսպիսի ընտանիքները Հայաստանում մեծ թիվ են կազմում. արտերկրում բնակվող երեխաներն օգնում են ծնողներին՝ հոգալով նաեւ նրանց առողջական ծախսերը։ Առողջապահական ապահովագրության ներդրման դեպքում ո՞վ է կրելու այդ բեռը, Հայաստանում ապրող եւ աշխատողնե՞րը։ Սա համակարգի՝ նման ձեւով ներդրման դեմ հանդես եկողների հիմնական մտահոգություններից մեկն է։ Ի պատասխան աշխատանքային խմբի անդամներն ասում են, թե խնդիրը կարգավորելու են ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրման միջոցով։ Հայտարարագրվելու են նաեւ արտերկրից ստացվող գումարները, եւ ըստ այդմ, շահառուները փաթեթներ են ունենալու։
Փայլակ Թադեւոսյան
«Հարկ վճարողների պաշտպանություն» ՀԿ նախագահ
«Պատասխանատուները խոսում են սոցիալական արդարության եւ համերաշխության մասին։ Արտերկրում ապրողների, դրսում աշխատողների ծնողների մեծ մասը Հայաստանում է։ Խնդիր է առաջանում, նրանք գումար ուղարկում են, այստեղ ծառայությունները կազմակերպում են։ Հիմա, եթե ես ու դու պիտի այդ բեռը վերցնենք, ո՞րն է դրա արդարությունը։ Ընդհանրապես, դրսում աշխատող մեր համերկրացիների առումով եւս համակարգը հստակ չէ, քանի՞ ամիս նրանք պետք է ՀՀ-ում հարկ վճարեն, որ իրավունք ստանան օգտվել ապահովագրությունից ու ամբողջակա՞ն... Ֆինանսների նախարարությունում տվել եմ այս հարցը, չկա լուծում դեռ»։
Ի՞նչ ասել է համապարփակ փաթեթ՝
95% ծառայություններով
Կանխարգելո՞ւմ, թե՞ բուժում
Առողջապահական ծառայությունների 95%-ով փաթեթ. նոր համակարգի մշակողները հենց այսպես են ներկայացնում վերանայված փաթեթը։ Այն այժմ կարժենա միջինը շուրջ 117 հազար դրամ, ի տարբերություն 2019-ին շրջանառության մեջ դրված նախագծի, որտեղ փաթեթը միջինը շուրջ 77 հազար դրամ էր։ Բացատրությունը՝ ծառայությունների շրջանակն ընդլայնվել է։ Միայն ի պատասխան մեր ճշտող հարցի՝ փոխնախարարը շեշտում է. «առողջապահական հիմնական ծառայությունների մասին է խոսքը»։
Ընդ որում, չկա սահմանափակում ապահովագրական տարեկան գումարի չափի առումով։ Լենա Նանուշյանը վստահեցնում է՝ դրա կարիքը չկա. հիմնական ծառայությունների փաթեթ է մշակվել, որում ներառված չեն միայն թանկարժեք, ստոմատոլոգիական եւ նորագույն սարքավորումներով ծառայությունները։
«Թանկարժեք եւ նորագույն սարքավորումներով ծառայությունների» ցանկը հայեցակարգում չկա, ո՞վ եւ ե՞րբ է այն սահմանելու, եւս խոսք չկա։ Նախարարի տեղակալին խնդրում ենք բերել մի քանի օրինակ. «Դա Վինչի ռոբոտով կատարվող վիրահատություններ չեն արվի. ուռուցքային հիվանդությունների դեպքում միջինացված ծախս է սահմանվել՝ հաշվի առնելով այսօր մեր երկրում հասանելի ծառայությունները։ Արտկրում բուժման ծախսերն ապահովագրությամբ չեն փոխատուցվում»։
Այսպիսով, օնկոլոգիական վիրահատությունները եւ ճառագայթային բուժումը, քիմիաթերապիան ամբողջությամբ չեն փոխհատուցվելու, սիրտ-անոթային վիրահատությունները փոխհատուցվելու են ամբողջապես։ Նոր փաթեթում ներառվելու են նաեւ ստոմատոլոգիական ոչ բարդ ու թանկարժեք որոշ ծառայություններ:
«Բնակչության համար հիմնականում հասանելի են առանձին անհետաձգելի վիճակների և հիվանդությունների, ինֆեկցիոն և սոցիալական նշանակության հիվանդությունների, առողջության առաջնային պահպանման և շտապ բժշկական օգնության ծառայությունները: Բնակչության բոլոր խմբերին պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության և սպասարկման շրջանակներում, ԱՆ կողմից սահմանված հիվանդությունների և վիճակների ցանկի համաձայն, տրամադրվում են հիվանդանոցային բժշկական օգնության և սպասարկման հետևյալ տեսակները և ծառայությունները․
1) վերակենդանացման միջոցառումներ,
2) տուբերկուլյոզի բժշկական օգնության ծառայություններ,
3) հոգեկան և նարկոլոգիական հիվանդությունների բժշկական օգնության ծառայություններ,
4) աղիքային և այլ ինֆեկցիոն հիվանդությունների բժշկական օգնության ծառայություններ, ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ,
5) զորակոչային տարիքի անձանց բժշկական օգնության ծառայություններ,
6) ծննդօգնություն,
7) մինչև 18 տարեկան երեխաների բժշկական օգնության ծառայություններ,
8) հեմոդիալիզի ծառայություններ։
Բնակչության բոլոր խմբերին տրամադրվում է նաև արտոնյալ պայմաններով, այսինքն՝ համավճարի/համաֆինանսավորման սկզբունքով, անհետաձգելի բուժօգնության, ուռուցքաբանական և արյունաբանական (միայն քիմիաթերապիայի մասով), գինեկոլոգիական, մաշկային և սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդությունների բուժման փաթեթներ»:
1) վերակենդանացման միջոցառումներ,
2) տուբերկուլյոզի բժշկական օգնության ծառայություններ,
3) հոգեկան և նարկոլոգիական հիվանդությունների բժշկական օգնության ծառայություններ,
4) աղիքային և այլ ինֆեկցիոն հիվանդությունների բժշկական օգնության ծառայություններ, ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ,
5) զորակոչային տարիքի անձանց բժշկական օգնության ծառայություններ,
6) ծննդօգնություն,
7) մինչև 18 տարեկան երեխաների բժշկական օգնության ծառայություններ,
8) հեմոդիալիզի ծառայություններ։
Բնակչության բոլոր խմբերին տրամադրվում է նաև արտոնյալ պայմաններով, այսինքն՝ համավճարի/համաֆինանսավորման սկզբունքով, անհետաձգելի բուժօգնության, ուռուցքաբանական և արյունաբանական (միայն քիմիաթերապիայի մասով), գինեկոլոգիական, մաշկային և սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդությունների բուժման փաթեթներ»:
Հայեցակարգը մշակող խմբի ներկայացուցիչները կարեւոր են համարում նաեւ այն, որ, ըստ վերանայված տարբերակի, արտահիվանդանոցային բուժման փաթեթի դեպքում դեղորայքի գումարն անխտիր բոլորին փոխհատուցվելու է 100%-ով։ Նախկին տարբերակում սահմանվում էր փոխհատուցում 50%-ի չափով՝ բացառությամբ արտոնյալ խմբերի։ Եվ
սա եւս հանրության շրջանում լուրջ քննադատության տեղիք տված դրույթներից մեկն էր։
սա եւս հանրության շրջանում լուրջ քննադատության տեղիք տված դրույթներից մեկն էր։
«Քրոնիկ հիվանդություն ունեցողների համար կազմվելու է դեղերի ցանկը, որոնք հիվանդը ստանալու է ամբուլատորիաներում»,- ասում է Նանուշյանը։
Սամվել Խարազյան
«Հայաստանի առողջապահության տնտեսագետների ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ
«Փաթեթը կազմելիս՝ առաջնորդվել ենք հիվանդացության եւ մահացության հիմնական պատճառ հանդիսացող հիվանդություններով։ Ինչո՞վ է տարբերվելու ապահովագրությունը պետական պատվերից եւ ծառայություններից. էապես տարբերվելու է թե՛ ծառայությունների եւ թե՛ հասանելիության առումով։ Ծառայությունների առումով ներդրվելու են կանխարգելիչ
հետազոտության լուրջ փաթեթներ, որոնք առավելապես պարտադիր են լինելու... Հիմա եթե
անգամ խորհրդատվությունն ամբուլատորիաներում անվճար է, հետագա հետազոտությունների
մեծ մասը վճարովի է եւ անհասանելի շատերին»։
Աշխարհի այն երկրներում, որտեղ ներդրվում են առողջության ապահովագրական համակարգեր, որպես կարեւոր եւ պարտադիր կանոն՝ մեծ ուշադրություն է դարձվում առողջության առաջնային պահպանման եւ կանխարգելման միջոցառումներին։ Տրամաբանությունը շատ պարզ է. ավելի հեշտ եւ քիչ ծախսատար է կանխել հիվանդությունները, քան բուժել դրանք։
Հայաստանում ԱՀԱ-ի ներդրման աշխատանքային խմբի անդամները վստահեցնում են, որ այս առումով մեզ լուրջ փոփոխություններ են սպասվում։ Սկսած նրանից, որ վերանայվելու են սքրինինգային՝ կանխարգելիչ փաթեթները, որոնք այժմ ոչ այնքան նպատակային են կազմվում։ Ամենակարեւորը՝ դրանց արդյունքները չեն վերլուծվում, եւ շատ հաճախ պետպատվերի կամ անգամ միջազգային տարբեր ծրագրերի շրջանակում դրանք ուղղակի վերաֆինանսավորում են՝ առանց թիրախային փոփոխությունների։
Հայաստանում ԱՀԱ-ի ներդրման աշխատանքային խմբի անդամները վստահեցնում են, որ այս առումով մեզ լուրջ փոփոխություններ են սպասվում։ Սկսած նրանից, որ վերանայվելու են սքրինինգային՝ կանխարգելիչ փաթեթները, որոնք այժմ ոչ այնքան նպատակային են կազմվում։ Ամենակարեւորը՝ դրանց արդյունքները չեն վերլուծվում, եւ շատ հաճախ պետպատվերի կամ անգամ միջազգային տարբեր ծրագրերի շրջանակում դրանք ուղղակի վերաֆինանսավորում են՝ առանց թիրախային փոփոխությունների։
Վերանայվելու եւ ըստ տարիքային ու առողջական ռիսկերի՝ տարանջատվելու են սքրինիգային փաթեթներ, օրինակ, ծխողների համար։ Մեր տարածաշրջանի երկրներում Հայաստանն առաջին տեղում է թոքային հիվանդությունների առումով։
Մյուս ռիսկը, օրինակ, որը նույնպես հաշվի է առնվելու, ավելորդ քաշն է. որը հանգեցնում է շաքարային դիաբետի, արյան ճնշման եւ այլ խնդիրների։
Մյուս ռիսկը, օրինակ, որը նույնպես հաշվի է առնվելու, ավելորդ քաշն է. որը հանգեցնում է շաքարային դիաբետի, արյան ճնշման եւ այլ խնդիրների։
Սամվել Խարազյան
«Հայաստանի առողջապահության տնտեսագետների ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ
«Կանխարգելման ցուցանիշներով Շվեդիայի եւ Էստոնիայի փորձը բավականին լավ արդյունքներ է տվել. բնակչության ընդգրկվածությունը նման ծրագրերում միջինում 60-65% է։ Մեզ մոտ նշաձողը բարձր ենք վերցրել՝ 60%, բայց եթե սկզբնական շրջանում գոնե 30-40% ընդգրկենք՝ վիճակը զգալիորեն կբարելավվի։ Ընդ որում, նպատակ կա սքրինինգները դարձնել պարտադիր՝ հիվանդանոցային որոշ ծառայություններ փոխհատուցելու պայմանով։ Այսինքն, եթե 6 ամսվա ընթացքում մարդը դրանք չանցի, հետագայում ապահովագրությունը չի փոխհատուցի կամ մասնակի կփոխհատուցի բուժման ծախսը»։
Ընդհանրապես, առողջության պահպանման առաջնային օղակների՝ ամբուլատորիաների՝ պոլիկլինիկական ծառայությունների կազմակերպումն ապահովագրության շրջանակում ամենախնդրահարույցներից է։ Հայեցակարգում դրանց հետագա գործունեության կարգավորումների մասին գրեթե նշումներ չկան, եւ հենց դրա հետեւանքով, նոր համակարգի քննադատների սուր անկյուններից մեկն էլ սա է դարձել՝ ինչպես ֆինանսական սխեմայի, այնպես էլ ծառայությունների որակի տեսանկյունից։
Իրապես, լուրջ հարց է ծագում, առողջության առաջնային պահպանման նպատակով մի քանի տարի առաջ մեկնարկած բարեփոխումները, նույն՝ ընտանեկան բժշկի ինստիտուտը
եւ այլն, ի՞նչ եղան կամ ի՞նչ են լինելու, գործելո՞ւ են։
Իրապես, լուրջ հարց է ծագում, առողջության առաջնային պահպանման նպատակով մի քանի տարի առաջ մեկնարկած բարեփոխումները, նույն՝ ընտանեկան բժշկի ինստիտուտը
եւ այլն, ի՞նչ եղան կամ ի՞նչ են լինելու, գործելո՞ւ են։
ԱՀԱ-ի ներդրման հայեցակարգի աշխատանքային խումբն ասում է՝ ամբուլատորիաները հզորանալու են, արդեն սկսել են աշխատել այդ ուղղությամբ. ԱՆ-ում այս նպատակով առանձին աշխատանքային խումբ է ստեղծվել։ Իսկ ֆինանսավորումն իրականացվելու է զուգակցված սկզբունքով. բազային՝ ըստ գրանցված բնակչության եւ ամբուլատորիայում բուժված դեպքերի թվի, հավելավճարային՝ ըստ գործունեության որակի գնահատման ցուցանիշների։
Կանխարգելիչ հետազոտությունները, որոնք նույնպես կազմակերպվելու են ամբուլատորիաներում, ավելանալու են։ Դրանք կազմելու են ամբուլատոր ծառայությունների բյուջեի շուրջ 10 տոկոսը՝ աճելով 4 անգամ, 5-6 անգամ ավելանալու են հետազոտությունները, այդ թվում՝ թանկարժեք։
Կանխարգելիչ հետազոտությունները, որոնք նույնպես կազմակերպվելու են ամբուլատորիաներում, ավելանալու են։ Դրանք կազմելու են ամբուլատոր ծառայությունների բյուջեի շուրջ 10 տոկոսը՝ աճելով 4 անգամ, 5-6 անգամ ավելանալու են հետազոտությունները, այդ թվում՝ թանկարժեք։
| «Քանի դանակը ոսկորին չի հասնում՝ չենք գնում բժշկի» ԵՊՀ գրադարանավար Արմենուհի Սարգսյանը կատակում է, որ ինքն էլ «Քանի դանակը ոսկորին չի հասնում՝ չենք գնում բժշկի» խմբի կարկառուն ներկայացուցիչ էր, մինչև աշխատավայրում չսկսեց գործել առողջապահական ապահովագրության ծրագիրը։ Արմենուհին ծրագրից օգտվում էր առաջին տարվանից՝ 2015-ից. գնում էր պրոֆիլակտիկ ստուգումների, ու մի օր էլ լուրջ խնդիր եւ վիրահատական միջամտության կարիք եղավ։ Վիրահատության գումարը շուրջ 450 հազար էր, ու եթե ապահովագրություն չունենար, ասում է, անհապաղ պետք է սկսեր հավաքել կամ վարկ վերցներ։ Ամեն դեպքում, ժամանակը շատ կարճ էր. վճարման հարցն արագ լուծվեց, քանի որ ապահովագրական ընկերությունը հանձն առավ փոխհատուցել։ |
Գրադարանավարուհին և՛ բուժհաստատությունից, և՛ բժշկից հիմա գոհ է, բայց խոստովանում է՝ ի սկզբանե ստուգումների է գնացել թերահավատորեն․
«Ինձ ներկայացրին ապահովագրական ընկերության հետ աշխատող բուժհաստատությունների ցանկը։ Ճիշտն ասած՝ ոլորտում հարուստ փորձ չունեի, չգիտեի՝ որն է լավ, որը՝ վատ։ Ցանկում նշված կլինիկաներից ոչ
մեկն ինձ ծանոթ չէր։ Պատահականության սկզբունքով ընտրեցի առաջարկվողներից մեկը, որի անունն անգամ մինչ այդ չէի լսել»։
ԵՊՀ-ն առողջության ապահովագրության ծրագրի իրականացման 6 տարվա ընթացքում համագործակցել է ապահովագրական 3 կազմակերպության հետ. սկզբում՝ «Նաիրի ինշուրնս», 2017-ից՝ «Ռոզգոստրախ Արմենիա», 2021-ին՝ «Արմենիա ինշուրնս»։ 2022-ի ապահովագրական պայմանագիրը կրկին վերջինիս հետ է կնքվելու։
Յուրաքանչյուր տարի, աշխատակիցների փորձը գնահատելով, ապահովագրական ընկերությունների առաջարկվող ծառայությունների քանակն ու որակը հաշվի առնելով` վերանայվում է հատուցվող ծառայությունների ցանկը։
2022-ի փաթեթը ԵՊՀ-ում կարժենա 84 000 դրամ, մինչ այժմ այն կազմել է 45 000 դրամ։ Իհարկե, նոր փաթեթի շրջանակում եւս կան որոշ սահմանափակումներ. վճարովի հիվանդասենյակի ծառայությունից կարելի է օգտվել օրական մինչև
15 000 դրամի սահմաններում, քրոնիկ հիվանդությունների պահպանողական բուժումն ու դինամիկ հսկողությունը հատուցվելու է տարեկան 40 000 դրամի սահմաններում, տեսողության փոփոխության դեպքում՝ օպտիկական ապակիների/ լինզաների և շրջանակների ձեռքբերման ծախսերը հատուցվելու են տարեկան 1 անգամ՝ մինչև 20 000 դրամի սահմաններում։
Յուրաքանչյուր տարի, աշխատակիցների փորձը գնահատելով, ապահովագրական ընկերությունների առաջարկվող ծառայությունների քանակն ու որակը հաշվի առնելով` վերանայվում է հատուցվող ծառայությունների ցանկը։
2022-ի փաթեթը ԵՊՀ-ում կարժենա 84 000 դրամ, մինչ այժմ այն կազմել է 45 000 դրամ։ Իհարկե, նոր փաթեթի շրջանակում եւս կան որոշ սահմանափակումներ. վճարովի հիվանդասենյակի ծառայությունից կարելի է օգտվել օրական մինչև
15 000 դրամի սահմաններում, քրոնիկ հիվանդությունների պահպանողական բուժումն ու դինամիկ հսկողությունը հատուցվելու է տարեկան 40 000 դրամի սահմաններում, տեսողության փոփոխության դեպքում՝ օպտիկական ապակիների/ լինզաների և շրջանակների ձեռքբերման ծախսերը հատուցվելու են տարեկան 1 անգամ՝ մինչև 20 000 դրամի սահմաններում։
ԵՊՀ-ի 2022-ի փաթեթում
ներառված են շտապօգնության,
ներքին ու արտաքին արյունահոսությունների,
գործիքային ու լաբորատոր հետազոտությունների,
սրտի ռիթմը կարգավորող սարքերի տեղադրման, քրոնիկ հիվանդությունների լիարժեք ապաքինմանը հանգեցնող վիրահատությունների, կոտրվածքների, այրվածքների, ցրտահարությունների ու էլեկտրահարությունների, ինֆեկցիոն հիվանդությունների բուժման, ակնաբույժի խորհրդատվության, ախտորոշումների, ատամնաբուժական և մի շարք այլ ծառայություններ։ Ավելացել է նաեւ՝ ծննդօգնությունը՝ ներառյալ կեսարյան հատումը, օնկոլոգիական հիվանդությունների վիրահատական բուժումը։
ներառված են շտապօգնության,
ներքին ու արտաքին արյունահոսությունների,
գործիքային ու լաբորատոր հետազոտությունների,
սրտի ռիթմը կարգավորող սարքերի տեղադրման, քրոնիկ հիվանդությունների լիարժեք ապաքինմանը հանգեցնող վիրահատությունների, կոտրվածքների, այրվածքների, ցրտահարությունների ու էլեկտրահարությունների, ինֆեկցիոն հիվանդությունների բուժման, ակնաբույժի խորհրդատվության, ախտորոշումների, ատամնաբուժական և մի շարք այլ ծառայություններ։ Ավելացել է նաեւ՝ ծննդօգնությունը՝ ներառյալ կեսարյան հատումը, օնկոլոգիական հիվանդությունների վիրահատական բուժումը։
Ապահովագրությունից օգտվելու են ԵՊՀ բոլոր՝ 1920 աշխատակիցները։
Ծրագրի համար այս տարի շուրջ 161 280 000 դրամ է հատկացվելու։
Ծրագրի համար այս տարի շուրջ 161 280 000 դրամ է հատկացվելու։
| ԵՊՀ Հանրային կապերի ծառայության գլխավոր մասնագետ Գրետա Գրիգորյանը հստակ գիտեր, թե որ բժշկական հաստատություն է դիմում, ինչ խնդրով, եւ ինչ լուծում է լինելու։ «Իզմիրլյան» բժշկական կենտրոնի բժիշկներից մեկի մոտ հետազոտվելու պայմանավորվածություն ուներ, հոգեպես եւ ֆինանսապես պատրաստ էր վիրահատության։ Անակնկալի եկավ՝ իմանալով, որ վիրահատական եւ հետվիրահատական բոլոր ծախսերը՝ շուրջ 350 000 դրամ, հոգալու է ապահովագրական ընկերությունը։ Ընդ որում, հուշեց բժիշկը՝ հարցնելով, թե ապահովագրություն չունի՞։ |
Ի դեպ
ԵՊՀ 1920 աշխատակիցներն առողջապահապան ապահովագրության շրջանակներում անցած տարի 3868 անգամ դիմել են բուժհաստատություններ։ ԵՊՀ-ի ներկայացրած տվյալներով՝ առավել հաճախ օգտվել են գինեկոլոգիական խորհրդատվության կամ բուժման, ակնաբուժի, սրտաբանի եւ պրոֆիլակտիկ կանխարգելիչ ստուգում անցնելու ծառայություններից։
ԵՊՀ 1920 աշխատակիցներն առողջապահապան ապահովագրության շրջանակներում անցած տարի 3868 անգամ դիմել են բուժհաստատություններ։ ԵՊՀ-ի ներկայացրած տվյալներով՝ առավել հաճախ օգտվել են գինեկոլոգիական խորհրդատվության կամ բուժման, ակնաբուժի, սրտաբանի եւ պրոֆիլակտիկ կանխարգելիչ ստուգում անցնելու ծառայություններից։
ԵՊՀ-ում միջին աշխատավարձը շուրջ 150 000 դրամ է․ այժմ աշխատակիցներն ապահովագրության համար չեն վճարում։
ԱՀԱ համակարգի ներդրման դեպքում, սակայն, ստիպված կլինեն, ըստ նոր կարգի, 3% վճարել՝ շուրջ 4500 դրամ, եւս 3% էլ՝ գործատուն։
Այժմ ԵՊՀ-ում ապահովագրության փաթեթը 84 000 դրամ է, ԱՀԱ-ի դեպքում նրանց տարեկան փաթեթը կկազմի 12 x 9000՝ շուրջ
108 000 դրամ։ Ծառայությունների փաթեթը գուցե թե ավելի համապարփակ լինի, սակայն նշված գումարի ուղիղ կեսի
համար աշխատակիցն ինքը պետք է արդեն վճարի։
ԱՀԱ համակարգի ներդրման դեպքում, սակայն, ստիպված կլինեն, ըստ նոր կարգի, 3% վճարել՝ շուրջ 4500 դրամ, եւս 3% էլ՝ գործատուն։
Այժմ ԵՊՀ-ում ապահովագրության փաթեթը 84 000 դրամ է, ԱՀԱ-ի դեպքում նրանց տարեկան փաթեթը կկազմի 12 x 9000՝ շուրջ
108 000 դրամ։ Ծառայությունների փաթեթը գուցե թե ավելի համապարփակ լինի, սակայն նշված գումարի ուղիղ կեսի
համար աշխատակիցն ինքը պետք է արդեն վճարի։
Ի վերջո, ո՞վ, ո՞ւմ եւ որքա՞ն կվճարի
ԱՀԱ համակարգի ներդրման հայեցակարգի ամենա-ամենավիճահարույց հարցը, բնականաբար, սա է։ Նախարարության աշխատանքային խմբի անդամներն ասում են, որ հաշվի առնելով 2019-ին ԱՀԱ-ի հայեցակարգի քննարկումներում հնչած քննադատությունները՝ վերանայել են վճարման սկզբունքը։
2019-ին հայեցակարգի համաձայն՝ նախատեսվում էր առողջության հարկ՝ ապահովագրավճար գանձել միայն աշխատողից. հարկվելու էր նրա եկամուտի
2-6 %-ը։ Ըստ վերանայված եւ այժմ առաջարկվող տարբերակի՝ 6%-ը հարկվելու է թե՛ աշխատողից
եւ թե՛ գործատուից՝ 3-ական տոկոսի չափով։
ԱՀԱ համակարգի ներդրման հայեցակարգի ամենա-ամենավիճահարույց հարցը, բնականաբար, սա է։ Նախարարության աշխատանքային խմբի անդամներն ասում են, որ հաշվի առնելով 2019-ին ԱՀԱ-ի հայեցակարգի քննարկումներում հնչած քննադատությունները՝ վերանայել են վճարման սկզբունքը։
2019-ին հայեցակարգի համաձայն՝ նախատեսվում էր առողջության հարկ՝ ապահովագրավճար գանձել միայն աշխատողից. հարկվելու էր նրա եկամուտի
2-6 %-ը։ Ըստ վերանայված եւ այժմ առաջարկվող տարբերակի՝ 6%-ը հարկվելու է թե՛ աշխատողից
եւ թե՛ գործատուից՝ 3-ական տոկոսի չափով։
Նկարում՝ 2019-ին ավելի քան 11140 անգամ (56%) դեմ է քվերակվել հայեցակարգի նախագծին, ավելի քան 8630 անգամ (44%)՝ կողմ։
Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման e-draft.am հարթակի ԱՀԱ համակարգի նախագծի էջը
Մեկ հոգու համար փաթեթի շեմը լինելու է 84.000-360.000 դրամ՝ ըստ աշխատավարձի չափի, որից կեսն աշխատակիցն է վճարելու՝ 42.000-180.000 հազար դրամ։
Փայլակ Թադեւոսյան
«Հարկ վճարողների պաշտպանություն» ՀԿ նախագահ
«Իրականում ոչ մի տարբերություն չկա նախկին եւ ներկա մոտեցման միջեւ։ Մեկ է, գործատուի բեռն է ավելանալու։ Երբ մարդիկ պայմանավորվում են հստակ այսքան չափով աշխատավարձի շուրջ, մնացած հարկերը մնում են գործատուի վրա։ Սա հարկերի անուղղակի բարձրացում է, ահռելի բեռ՝ հատկապես փոքր եւ միջին բիզնեսի համար, որոնք աշխատում են աշխատավարձի սահմանային շեմով։ Ու այո՛, հնարավոր են ստվերային դրսեւորումներ. աշխատավարձի մի մասը «սպիտակով» կվճարեն, մյուսը՝ «սեւով»։
Եկամուտների հայտարարագիր որ ասում են, գործիքակազմ պետք է ունենան հսկելու համար։ Չկա, ու ստացվելու է՝ մաքուր աշխատողների վրա ավելի ծանր բեռ են դնում, քան նրա, ով չի գրանցվում»։
Եկամուտների հայտարարագիր որ ասում են, գործիքակազմ պետք է ունենան հսկելու համար։ Չկա, ու ստացվելու է՝ մաքուր աշխատողների վրա ավելի ծանր բեռ են դնում, քան նրա, ով չի գրանցվում»։
Հայաստանում ներդրվելիք համակարգը, այսպես կոչված, խառը մոդելներից է լինելու, քանի որ ապահովագրական հիմնադրամի միջոցները գոյանալու են երկու աղբյուրից, վճարելու է ե՛ւ պետությունը՝ բյուջեի ընդհանուր եկամուտներից, ե՛ւ աշխատողը՝ իր անձնական եկամուտներից։ Բայց ապահովագրական նման համակարգերի փորձագիտական հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ պետություններն աստիճանաբար նվազեցնում են ներդրման իրենց մասնաբաժինը։ Հայաստանում ի՞նչ սպասենք։
ԱՀԱ համակարգի ներդրման հայեցակարգը մշակող խմբի անդամ Սամվել Խարազյանն ասում է, որ «դա այնքան էլ բեռը գցել չէ, ուղղակի մարդկանց եկամուտները տարեցտարի աճում են, իսկ պետությունը շարունակում է սուբսիդավորել նույն չափով...»։
Ինչեւէ, ըստ Խարազյանի, անձնական եկամուտներից գումարների հավաքագրման ռիսկերը գնահատել են։ Նախատեսվում է ԱՀԱ-ն ներդնել ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրման համակարգին զուգահեռ։ Իսկ հայտարարագրման համակարգի ուղղությամբ աշխատանքներն ընթացքի մեջ են. «հարկային մարմինների հետ աշխատելու միջոցով կփորձեն ապահովել հատուցումների մակարդակը»։ Հարկ վճարողների հետ եւս արդեն հանդիպել են, նրանք փոխանցել են իրենց մտահոգությունները, «սակայն պետք է արդարացի լինել, չէ՞ որ եկամտային հարկը նվազել է շուրջ 8%»։
ԱՀԱ համակարգի ներդրման հայեցակարգը մշակող խմբի անդամ Սամվել Խարազյանն ասում է, որ «դա այնքան էլ բեռը գցել չէ, ուղղակի մարդկանց եկամուտները տարեցտարի աճում են, իսկ պետությունը շարունակում է սուբսիդավորել նույն չափով...»։
Ինչեւէ, ըստ Խարազյանի, անձնական եկամուտներից գումարների հավաքագրման ռիսկերը գնահատել են։ Նախատեսվում է ԱՀԱ-ն ներդնել ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրման համակարգին զուգահեռ։ Իսկ հայտարարագրման համակարգի ուղղությամբ աշխատանքներն ընթացքի մեջ են. «հարկային մարմինների հետ աշխատելու միջոցով կփորձեն ապահովել հատուցումների մակարդակը»։ Հարկ վճարողների հետ եւս արդեն հանդիպել են, նրանք փոխանցել են իրենց մտահոգությունները, «սակայն պետք է արդարացի լինել, չէ՞ որ եկամտային հարկը նվազել է շուրջ 8%»։
Իսրայելի առողջապահական համակարգը եւս հիմնված է պետական ապահովագրական համակարգի վրա։ Երկրի բոլոր բնակիչներն ապահովագրված են եւ ունեն, այսպես կոչված, «առողջության զամբյուղ»։
Հիվանդանոցային ֆոնդերը ողջ բնակչության համար ապահովում են բժշկական ծառայությունների հասանելիություն, իսկ ֆոնդերը համալրվում են գործատուների եւ ապահովագրված աշխատողների փոխանցումներով։ Պետական ապահովագրությունը ոչ բոլոր ծառայությունների համար է վճարում։ Օրինակ, չեն վճարում ատամնաբուժական, հոգեբուժական, կոսմետոլոգիական, արտերկրում կատարվող վիրահատությունների, նաեւ՝ ակնոցի գնման համար եւ այլն։
Իսրայելում բժշկական հաստատությունները ֆինանսավորվում են ինչպես նշված ֆոնդերից, այնպես էլ պետական բյուջեից եւ անհատական նվիրատվություններից, այդ թվում՝ արտերկրից կատարվող։ Ապահովագրական հարկի վճարման պատասխանատվությունը դրված է գործատուի վրա։ Վճարվող գումարի չափը, ըստ աշխատվարձի, տարբեր է՝ 3,1-5%։ Խիստ են օրենքներն ապահովագրության վճարներ չկատարողների հանդեպ, որոշ դեպքերում դա ոչ թե կլորիկ տուգանք է, այլ՝ ազատազրկում մեկ տարով։
Հիվանդանոցային ֆոնդերը ողջ բնակչության համար ապահովում են բժշկական ծառայությունների հասանելիություն, իսկ ֆոնդերը համալրվում են գործատուների եւ ապահովագրված աշխատողների փոխանցումներով։ Պետական ապահովագրությունը ոչ բոլոր ծառայությունների համար է վճարում։ Օրինակ, չեն վճարում ատամնաբուժական, հոգեբուժական, կոսմետոլոգիական, արտերկրում կատարվող վիրահատությունների, նաեւ՝ ակնոցի գնման համար եւ այլն։
Իսրայելում բժշկական հաստատությունները ֆինանսավորվում են ինչպես նշված ֆոնդերից, այնպես էլ պետական բյուջեից եւ անհատական նվիրատվություններից, այդ թվում՝ արտերկրից կատարվող։ Ապահովագրական հարկի վճարման պատասխանատվությունը դրված է գործատուի վրա։ Վճարվող գումարի չափը, ըստ աշխատվարձի, տարբեր է՝ 3,1-5%։ Խիստ են օրենքներն ապահովագրության վճարներ չկատարողների հանդեպ, որոշ դեպքերում դա ոչ թե կլորիկ տուգանք է, այլ՝ ազատազրկում մեկ տարով։
Իսկ հնարավո՞ր է, որ ինչպես պետպատվերի դեպքում, հանկարծ մի օր պարզվի, որ գումարները չեն բավարարում, մանավանդ, որ տարեկան ծառայությունների գումարի սահմանային շեմ, ըստ հայեցակարգի, չկա։
2021-ի սեպտեմբերին լրատվամիջոցներն ահազանգեցին, որ շուրջ 1.3 միլիոն մարդ խնդրի առջեւ է, քանի որ բուժօգնություն պիտի ստանա պետպատվերով, սակայն բյուջեից այդ նպատակով հատկացված
միջոցները սպառվել են։
Ապահովագրության դեպքում, հավաստիացնում են պատասխանատուները, միջոցների բաշխման այլ համակարգ է մշակվել։ Այն տարբերվելու է գործողից։
Փորձը ցույց է տալիս, որ ապահովագրության ներդրման դեպքում առաջին տարիներին բուժհաստատություններ դիմելիությունը էապես մեծանում է, ու սա լուրջ ռիսկ է նաեւ ԱՀԱ-ի համար։ Պատասխանատուները հավաստիացնում են, որ այս ռիսկը եւս հաշվարկել են։
Ամեն դեպքում, նախատեսվում է, որ ԱՀԱ-ի միջոցների կառավարումն
իրականացնելու է Պետական ապահովագրական հիմնադրամը։ Ու համակարգի մշակողները չեն թաքցնում, որ հանրային այս միջոցների կառավարումը մասնավորներին այլեւս չեն թողնելու՝ հաշվի առնելով մինչ
օրս ապահովագրական ընկերությունների հետ աշխատանքի փորձը։
2021-ի սեպտեմբերին լրատվամիջոցներն ահազանգեցին, որ շուրջ 1.3 միլիոն մարդ խնդրի առջեւ է, քանի որ բուժօգնություն պիտի ստանա պետպատվերով, սակայն բյուջեից այդ նպատակով հատկացված
միջոցները սպառվել են։
Ապահովագրության դեպքում, հավաստիացնում են պատասխանատուները, միջոցների բաշխման այլ համակարգ է մշակվել։ Այն տարբերվելու է գործողից։
Փորձը ցույց է տալիս, որ ապահովագրության ներդրման դեպքում առաջին տարիներին բուժհաստատություններ դիմելիությունը էապես մեծանում է, ու սա լուրջ ռիսկ է նաեւ ԱՀԱ-ի համար։ Պատասխանատուները հավաստիացնում են, որ այս ռիսկը եւս հաշվարկել են։
Ամեն դեպքում, նախատեսվում է, որ ԱՀԱ-ի միջոցների կառավարումն
իրականացնելու է Պետական ապահովագրական հիմնադրամը։ Ու համակարգի մշակողները չեն թաքցնում, որ հանրային այս միջոցների կառավարումը մասնավորներին այլեւս չեն թողնելու՝ հաշվի առնելով մինչ
օրս ապահովագրական ընկերությունների հետ աշխատանքի փորձը։
Աշխարհի տնտեսապես հարուստ երկներում, ինչպիսին, օրինակ, Սինգապուրն է, որտեղ առողջապահական համակարգը համարվում է աշխարհի լավագույններից մեկը, հիվանդանոցները հագեցած են լավագույն ժամանակակից սարքավորումներով եւ այլն, կա նաեւ պարտադիր կուտակային բժշկական հաշիվների համակարգ։ Հաշիվներին կուտակվող միջոցները կարող են օգտագործվել՝ վճարելու համար մերձավոր ազգականների ծախսերը։ Հաշվի տիրոջ մահվան դեպքում ռեսուրսները ժառանգվում են ընտանիքի անդամներին, դրանք երբեք չեն ազգայնացվում։
Ի դեպ, Սինգապուրի առողջապահության նախարարությունը հանրության վստահությունը համակարգի հանդեպ շահելու համար այսպիսի լուծում է գտել։ Չնայած երկրում բոլոր բուժհիմնարկները մասնավոր են, բայց պարտավոր են ամեն տարի հրապարկել իրենց բյուջեները, որպեսզի մարդիկ պատկերացում կազմեն՝ ինչի համար են վճարում եւ ինչու։ Սրանով է բացատրվում, որ չնայած երկրում բժշկական ծառայությունների գները տարեցտարի բարձրանում են, սակայն հանրային դժգոհություն
չի առաջանում։
Ի դեպ, Սինգապուրի առողջապահության նախարարությունը հանրության վստահությունը համակարգի հանդեպ շահելու համար այսպիսի լուծում է գտել։ Չնայած երկրում բոլոր բուժհիմնարկները մասնավոր են, բայց պարտավոր են ամեն տարի հրապարկել իրենց բյուջեները, որպեսզի մարդիկ պատկերացում կազմեն՝ ինչի համար են վճարում եւ ինչու։ Սրանով է բացատրվում, որ չնայած երկրում բժշկական ծառայությունների գները տարեցտարի բարձրանում են, սակայն հանրային դժգոհություն
չի առաջանում։
Լենա Նանուշյան
Առողջապահության նախարարի տեղակալ
«Պետական հիմնադրամի միջոցով համակարգը կառավարելով՝ նախատեսում ենք նաեւ անբարեխղճության ռիսկերը հնարավորինս չեզոքացնել, քանի որ պետական հիմնադրամը խնդիր չունի գումար վատնելու կամ չտրամադրելու։ Մասնավոր ապահովագրողները շահագրգիռ չեն վճարելու. ավելի քիչ վճարել, ավելի շատ շահույթ ստանալն է սկզբունքը։ Բացի դրանից, ինչպես ողջ աշխարհում, մեզ մոտ եւս արդեն նկատելի է միտումը, որ այդ ընկերություններն իրենց կլինիկաներն են բացում...»։
Հիմնադրամը ստեղծվելու է՝ հաշվի առնելով պետական կառուցակարգերը, որոնք արդեն գոյություն ունեն։ Պատասխանատուներն ասում են՝ դեռ 1998-ին, երբ ստեղծվեց «Պետական առողջապահական գործակալությունը», նպատակը հենց ապահովագրությանը գնալն էր։ Կա արդեն ու իրեն արդարացնում է նաեւ միասնական գնորդի վճարման համակարգը, որը դրվելու է ԱՀԱ-ի հիմքում։ Այդ սկզբունքով է գործում ծննդօգնության սերտիֆիկատը։
Սամվել Խարազյան
«Հայաստանի առողջապահության տնտեսագետների ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ
«2012 թվականին սոցփաթեթը տվեցին մասնավորին, առողջության առաջնային պահպանման օղակը նրանք հանեցին սոցփաթեթից եւ միանգամից մարդկանց ուղղորդեցին հիվանդանոց։ Եվ ի՞նչ՝ շուրջ
6-7 մլրդ մնաց ապահովագրական ընկերություններին։ Այո՛, շահութահարկ էլ տվեցին եւ վերջ, այն դեպքում, երբ դա մարդկանց աշխատավարձն էր... Նրանք ասում են, որ լավ կկառավարեն ֆինանսական միջոցները, բայց այստեղ լավ կառավարումը հստակ ուղղությամբ աշխատանք է ենթադրում։ Կանխարգելման ծառայություններն ինչպես են կատարելու։ Պետական կառավարման համակարգում էլ լուրջ խնդիրներ կան, բայց սա շանս է հաջողելու»։
Պետական հիմնադրամով կառավարվող ԱՀԱ-ի ներդրման դեմ հանդես եկողների փաստարկներն էլ պակաս հիմնավոր չեն՝ «միջոցներն իրենց հաճո բուժհիմնարկներ ուղղորդելուց» սկսած՝ մինչեւ դաշտում մրցակցության վերացում, ինչը կհանգեցնի ծառայությունների որակի անկման։ Մի բան, որն այժմ էլ հանրությանն առանձնապես չի գոհացնում։
Իհարկե, ԱՀԱ ներդրման հայեցակարգը մշակողներն ասում են՝ որակի վերահսկման մեխանիզմ եւս նախատեսում են. գործելու են մոնիտորինգի խմբեր, որոնք պարբերաբար հետեւելու են, թե ո՞ր դեպքերն են ֆինանսավորել, արդյո՞ք բուժումը եղել է ընդունված պրոտոկոլներով եւ այլն։
Ի՞նչ կմնա ապահովագրական մասնավոր հիմնադրամներին. ուռուցքային հիվանդությունների դեպքում դեղերի այն փաթեթը, որն ԱՀԱ-ն չի ծածկի, ոչ «կյանքի ցուցումով» բժշկական մի շարք ծառայություններ, օրինակ, էսթետիկ բժշկության ծառայությունները, «կոմֆորտային ծառայությունները», օրինակ, հավելյալ հարմարություններով հիվանդասենյակների համար վճարումները
եւ այլն։
Իհարկե, ԱՀԱ ներդրման հայեցակարգը մշակողներն ասում են՝ որակի վերահսկման մեխանիզմ եւս նախատեսում են. գործելու են մոնիտորինգի խմբեր, որոնք պարբերաբար հետեւելու են, թե ո՞ր դեպքերն են ֆինանսավորել, արդյո՞ք բուժումը եղել է ընդունված պրոտոկոլներով եւ այլն։
Ի՞նչ կմնա ապահովագրական մասնավոր հիմնադրամներին. ուռուցքային հիվանդությունների դեպքում դեղերի այն փաթեթը, որն ԱՀԱ-ն չի ծածկի, ոչ «կյանքի ցուցումով» բժշկական մի շարք ծառայություններ, օրինակ, էսթետիկ բժշկության ծառայությունները, «կոմֆորտային ծառայությունները», օրինակ, հավելյալ հարմարություններով հիվանդասենյակների համար վճարումները
եւ այլն։
Գերմանիայում, օրինակ, որտեղ ապահովագրության համակարգն աշխարհում ամենավաղ ներդրվածներից է, մինչ օրս անընդհատ բարեփոխումներ են. մեխանիզմներ են ներդրվում՝ հատկապես ծառայությունների որակը վերահսկելու համար։
Այսպես, 2004-ին ստեղծվեց «Որակի վերահսկման եւ տնտեսական արդյունավետության ինստիտուտը», որի պատասխանատվության շրջանակը ոչ թե դեղերի գների վերահսկումն է, այլ բուժման սխեմաների արդյունավետության վերահսկողությունը։
Գերմանիայում խառը համակարգ է գործում. կա պետական պարտադիր ապահովագրություն՝ (բնակչության 88%-ը), նաեւ՝ մասնավոր ապահովագրական հիմնադրամների ապահովագրություն (բնակչության 12%-ը)։
Ապահովագրական հարկը աշխատավարձի 15,5% է, որից 7,3%-ը վճարում է գործատուն, մնացածը՝ աշխատողը։ Այս գումարով ընտանիքի աշխատող անդամը կարող է ապահովագրել ընտանիքի չաշխատող անդամին եւս։
Այսպես, 2004-ին ստեղծվեց «Որակի վերահսկման եւ տնտեսական արդյունավետության ինստիտուտը», որի պատասխանատվության շրջանակը ոչ թե դեղերի գների վերահսկումն է, այլ բուժման սխեմաների արդյունավետության վերահսկողությունը։
Գերմանիայում խառը համակարգ է գործում. կա պետական պարտադիր ապահովագրություն՝ (բնակչության 88%-ը), նաեւ՝ մասնավոր ապահովագրական հիմնադրամների ապահովագրություն (բնակչության 12%-ը)։
Ապահովագրական հարկը աշխատավարձի 15,5% է, որից 7,3%-ը վճարում է գործատուն, մնացածը՝ աշխատողը։ Այս գումարով ընտանիքի աշխատող անդամը կարող է ապահովագրել ընտանիքի չաշխատող անդամին եւս։
Փայլակ Թադեւոսյան
«Հարկ վճարողների պաշտպանություն» ՀԿ նախագահ
«Թող մարդուն տան փաթեթ, ու ինքը որոշի՝ ում հետ պայմանագիր կնքի, մասնավորի՞, թե՞ պետական ֆոնդի։ Մրցակցություն կլինի, որակի եւ գնի վերանայում կլինի։ Այլապես, այժմ ապրանքի արժեքը եւ ծառայության որակը չեն համապատասխանում։ Առողջապահական համակարգը շատ տխուր վիճակում է, մարդիկ երեք տեղ լաբորատոր հետազոտություն են անցնում, տարբեր արդյունքներ են ստանում, ինչի՞ մասին է խոսքը։ Ու պարզ է, չէ՞, որ սա մեկ տարում լուծվող խնդիր չէ»։
Ինչո՞ւ կբարձրանան բուժծառայությունների գները
Անկախ ԱՀԱ համակարգի ներդրումից, ոլորտում արդեն իսկ սկսվել է գնային կարգավորման գործընթաց։ Առողջապահական գերատեսչությունը հրապարկել է գների հաշվարկման մեթոդական փաթեթ, որով շատ բուժհաստատություններում վերահաշվարկ է կատարվում։ Այսպիսով, գների համահարթեցում արդեն որոշակիորեն կատարվել է։
Անկախ ԱՀԱ համակարգի ներդրումից, ոլորտում արդեն իսկ սկսվել է գնային կարգավորման գործընթաց։ Առողջապահական գերատեսչությունը հրապարկել է գների հաշվարկման մեթոդական փաթեթ, որով շատ բուժհաստատություններում վերահաշվարկ է կատարվում։ Այսպիսով, գների համահարթեցում արդեն որոշակիորեն կատարվել է։
Նախարարի տեղակալ Լենա Նանուշյանն ընդունում է, որ պետպատվերի դեպքում այսօր կան իրավիճակներ, երբ տրամադրվող գումարն իրական ծախսը չի ծածկում, ու բուժհաստատությունները ստիպված են լինում «տեղավորվել» այդ գումարի շրջանակում։ ԱՀԱ-ի դեպքում ծառայությունների արժեքի բարձրացումը դրանով է պայմանավորված, որպեսզի փոխհատուցվի ողջ գումարը, եւ հավելյալ գումարներ վճարելու կարիք չլինի։
Լենա Նանուշյան
Առողջապահության նախարարի տեղակալ
«Գների համահարթեցման դեպքում որոշ դեպքերում կունենանք բարձրացում, ավելի քիչ դեպքում՝ նվազում։ Մեթոդոլոգիան հետեւյալն է՝ իրական արժեքն ենք հաշվի առել, որ ո՛չ բուժհիմնարկը խնդիր ունենա տեղավորվելու գնի մեջ, ո՛չ քաղաքացին՝ հավելյալ վճարելու»։
| Համավարակի օրերին ապահովագրությունը շատ պետք եկավ Վարդուհի Ինանցի ու Հայկ Մանթաշյանի ընտանիքում հյուրընկալվել չհաջողվեց, նկարահանման օրերին ջերմում էին։ Չնայած COVID-19 թեստերը դրական չէին, ապահովության համար ինքնամեկուսացել էին։ Ինքնազգացողությունը շատ վատ չէր, ուստի զրուցեցինք արդեն այնքան սովորական դարձած Zoom-ով։ Բուժման ֆինանսական կողմի մասին չեն մտածում․ Հայկի աշխատավայրում ապահովագրել են ողջ ընտանիքին։ Պատմեցին ապահովագրական ընկերության հետ «ամենաթարմ շփման» մասին։ |
Նկարում երեխաներից երեքն են, կյանքում՝ արդեն չորսը՝ 11, 9, 8 և 1 տարեկան. ի սկզբանե երազել են շատ երեխաներ ունենալ։ Ամուսինը ծրագրավորող է, կինը՝ մասնագիտությամբ լեզվաբան, գործով՝ ուսուցիչ, ձեռքի աշխատանք
է դասավանդում։ Այժմ երեխայի խնամքի արձակուրդում է։
«6-7 տարի է՝ ապահովագրություն ունենք, առաջին 2 տարին միայն ես ու ամուսինս, հետո նաեւ երեխաներին ապահովագրեցին։ Իմ աշխատավայրում եւս համակարգը գործում է, բայց քանի որ Հայկենց ապահովագրությունը շատ լավն է՝ ներառում է գրեթե բոլոր ծառայությունները, իմից հրաժարվեցի»,- պատմում է Վարդուհին։
է դասավանդում։ Այժմ երեխայի խնամքի արձակուրդում է։
«6-7 տարի է՝ ապահովագրություն ունենք, առաջին 2 տարին միայն ես ու ամուսինս, հետո նաեւ երեխաներին ապահովագրեցին։ Իմ աշխատավայրում եւս համակարգը գործում է, բայց քանի որ Հայկենց ապահովագրությունը շատ լավն է՝ ներառում է գրեթե բոլոր ծառայությունները, իմից հրաժարվեցի»,- պատմում է Վարդուհին։
Հայկ Մանթաշյանը նշում է՝ իր ընտանիքի 6 անդամներից յուրաքանչյուրը տարեկան ապահովագրվում է շուրջ 150.000
դրամ փաթեթով՝ առանց իրենց աշխատավարձից որևէ պահումի։ Անհրաժեշտության դեպքում տարեկան մինչև 30.000 ԱՄՆ դոլարի բուժում կարող են ստանալ։
Նման մեծ ծախսերով բուժումների կարիք դեռ չի եղել, բայց ընտանիքը պարբերաբար դիմում է ապահովագրական ընկերության ծառայություններին, ինչպես հենց այժմ՝
COVID-19-ի թեստի համար։
դրամ փաթեթով՝ առանց իրենց աշխատավարձից որևէ պահումի։ Անհրաժեշտության դեպքում տարեկան մինչև 30.000 ԱՄՆ դոլարի բուժում կարող են ստանալ։
Նման մեծ ծախսերով բուժումների կարիք դեռ չի եղել, բայց ընտանիքը պարբերաբար դիմում է ապահովագրական ընկերության ծառայություններին, ինչպես հենց այժմ՝
COVID-19-ի թեստի համար։
Ապահովագրությունից հատկապես կորոնավիրուսի շրջանում հաճախ են օգտվել։ Վարդուհին ասում է՝ տեղամասային պոլիկլինիկայում մեծ հերթեր և վարակվելու նույնքան մեծ ռիսկ կար։ Ապահովագրական ընկերությունը թույլ էր տալիս զանգով մասնավոր կլինիկայում կոնկրետ օր ու ժամ գրանցել և առանց մեկ րոպե անգամ սպասելու՝ այցելել բժշկի, հետազոտվել, ստանալ պատասխանները, անհրաժեշտության դեպքում՝ նաև դեղերը։ Վարակված լինելու դեպքում ընտանիքի յուրաքանչյուր անդամի տարեկան 100 000 դրամի սահմանում բուժում ստանալու հնարավորություն է տրվում։
Բժշկական հաստատությունների հետ մի «շփումն» էլ նախորդ տարի ունեցան․ Հայկն ընկել ու վնասել էր ոտքը։ Վարդուհին տեղյակ չէր, որ նման անսպասելի տրավմաների դեպքում եւս առողջությունն ապահովագրված է։ Ասում է՝ մեկ զանգով ամեն ինչ րոպեների ընթացքում կազմակերպվեց, ոչ մի վճարում չարեցին։ Պարզապես ասված ժամին եղան կլինիկայում, դիմավորելուց սկսած՝ մնացած ամեն ինչ կազմակերպվեց առանց իրենց միջամտության։
Նույնպիսի անակնկալ էր, երբ իմացան՝ 4-ամյա աղջկան սովորական ստոմատոլոգիական բուժման փոխարեն վիրահատական միջամտությամբ բուժելու դեպքում ևս փոխհատուցում են ստանալու։
Վարդուհու 8-ամյա տղան էլ վերականգնողական թերապիաներ է անցնում։ Խնդիրն ի ծնե է, բացահայտվել է 4 ամսականում։ Առողջապահական ապահովագրությունը բուժման ծախսերը չի հոգում, բայց սա ևս ընտանիքի ընտրությունն է․ որոշել են՝ տարեկան 2 անգամ հատկացվող անվճար թերապիայից բացի, երեխան լրացուցիչ թերապիա եւս պետք է անցնի։ Դա ծնողներն իրենց միջոցներով են իրականացնում, փոխարենն՝ անվճար են բժշկական բոլոր, այդ թվում՝ նյարդաբանի մոտ կոնսուլտացիաները։
Վարդուհու 8-ամյա տղան էլ վերականգնողական թերապիաներ է անցնում։ Խնդիրն ի ծնե է, բացահայտվել է 4 ամսականում։ Առողջապահական ապահովագրությունը բուժման ծախսերը չի հոգում, բայց սա ևս ընտանիքի ընտրությունն է․ որոշել են՝ տարեկան 2 անգամ հատկացվող անվճար թերապիայից բացի, երեխան լրացուցիչ թերապիա եւս պետք է անցնի։ Դա ծնողներն իրենց միջոցներով են իրականացնում, փոխարենն՝ անվճար են բժշկական բոլոր, այդ թվում՝ նյարդաբանի մոտ կոնսուլտացիաները։
«Իհարկե, հաճելի է, երբ վնասվածք ունենալու դեպքում գումարի մասին չես մտածում։ Գիտես՝ ապահովագրված ես, բուժելու են, պատշաճ օգնություն են ցույց տալու՝ անկախ այդ պահին ունեցածդ գումարի քանակից։ Առողջության «նեղ օրվա համար հետ գցել» պետք չէ, պլաններդ էլ անսպասելի խնդիրներից չեն խառնվում»,- ասում է Հայկ Մանթաշյանը։
Միեւնույն ժամանակ՝ դժվարանում է պատասխանել՝ կօգտվե՞ր ապահովագրական ծառայություններից, եթե դրա համար վճարեր ոչ թե գործատուն, այլ՝ ինքը։
Միեւնույն ժամանակ՝ դժվարանում է պատասխանել՝ կօգտվե՞ր ապահովագրական ծառայություններից, եթե դրա համար վճարեր ոչ թե գործատուն, այլ՝ ինքը։
Իսկ Վարդուհին ապահովագրությունը, բոլոր դեպքերում, ճիշտ է համարում։ Բժիշկների ընտանիքից է, ոլորտում են ոչ միայն հայրը, մայրը, այլեւ հորեղբայրը, հորաքույրը, ծնողների ընկերները։
«Ծնողներիս խոսակցությունները լսելով՝ լավ գիտեմ, որ շատերը բժշկի դիմում են շատ ուշ, որովհետեւ գումար չունեն՝ խուսափում են։ Շատ են նաեւ դեպքերը, երբ դիմում են ու չեն կարողանում շարունակել ո՛չ հետազոտությունները, ո՛չ բուժումը։ Երբեմն էլ սա պատճառ է դառնում, որ մարդիկ դիմեն ինքնաբուժության, ավելի են վնասում իրենց»,- ասում է Վարդուհին։
«Ծնողներիս խոսակցությունները լսելով՝ լավ գիտեմ, որ շատերը բժշկի դիմում են շատ ուշ, որովհետեւ գումար չունեն՝ խուսափում են։ Շատ են նաեւ դեպքերը, երբ դիմում են ու չեն կարողանում շարունակել ո՛չ հետազոտությունները, ո՛չ բուժումը։ Երբեմն էլ սա պատճառ է դառնում, որ մարդիկ դիմեն ինքնաբուժության, ավելի են վնասում իրենց»,- ասում է Վարդուհին։
Ո՞րն է համակարգի հաջողության գրավականը
Միջազգային փորձագետներն արձանագրում են, որ աշխարհում չկան ապահովագրական երկու նույնական համակարգեր՝ չնայած առկա շատ նմանություններին։ Տարբեր են հասարակությունները, կառուցակարգերը եւ այլն, ու ապահովագրության համակարգի ներմուծման հաջողության գրավականներից մեկն այն է, թե մասնագետները որքանո՞վ են ճիշտ գնահատում, «ախտորոշում» այդ առանձնահատկությունը եւ համակարգը ներդնելիս՝ հաշվի առնում դա։
Հարցն այս տեսանկյունից մեր պատասխանատուները կարծես թե չեն դիտարկել։ Համենայնդեպս,
մեր հարցազրույցներում այս մասով հստակ պատասխան չստացանք։ Թերեւս, դեռ ժամանակ կա,
քանի հայեցակարգի վերամշակման փուլն է...
Ի՞նչ արդյունքներ կարելի է սպասել
Միջազգային փորձագիտական վերլուծություններում կա նաեւ արձանագրում, որ ապահովագրության ներդրումից հետո ֆինանսական հոսքերը ոլորտում չեն ավելանում։ Ընդ որում, նույն կենտրոնական Եվրոպայի որոշ երկրների օրինակի վրա նշվում է, որ խնդիրն այստեղ եւս չգրանցված կամ հարկային դաշտում ինչ-ինչ պատճառներով «չերեւացող» բնակչության մեծ թիվն է։ Այլ բան է, որ համակարգի կառավարման արդյունավետությունը կարող է բարելավվել. ամեն ինչ կախված է նպատակից։ Եթե նպատակը ոչ թե ֆինանսական հոսքերն ավելացնելը, այլ ոլորտում հարաբերությունների նոր ձեւաչափի սահմանումն է պետության, ծառայություն մատուցողի եւ շահառուի միջեւ, ապա ճիշտ կազմակերպման դեպքում կարելի է արդյունք ունենալ։ Թերեւս հենց այս պնդումը հաշվի առնելով՝ առողջապահության ոլորտի մեր պատասխանատուներն ասում են, որ սա
շանս է՝ առաջ գնալու։
շանս է՝ առաջ գնալու։
Ի դեպ, նույն վերլուծություններում նշվում է, որ զարգացող երկրների համար, որտեղ բնակչության եկամուտները ցածր են, կենտրոնացված պետական ֆինանսավորումը՝ ուղիղ կամ պարտադիր ապահովագրության ձեւով, լավագույն մեխանիզմն է բժշկական հիմնական ծառայությունների վճարման համար՝ հավասարության, մատչելիության եւ արդյունավետության հասնելու տեսանկյունից։
Ինչեւէ, մեր ռեֆորմիստները, ԱՀԱ հայեցակարգի վրա աշխատող խմբի անդամները, նախանշում են ոչ միայն համակարգային առումով հնարավոր դրական արդյունքները, այլեւ հանրության շրջանում վարքագծային եւ հոգեբանական փոփոխությունների հնարավորությունը։ Հիշեցնում են, որ միջազգային փորձը ցույց է տալիս՝ մեծ կորպորացիաներում կատարված հետազոտություններ կան, ըստ որոնց՝ ապահովագրություն ունեցող աշխատակիցների արտադրողականությունն ավելի քան 20% բարձր է լինում։ Նրանք, ովքեր չունեն ապահովագրություն, հակված են ավելի դեպրեսիաների։ Ասում են նաեւ, այո՛, գիտենք՝ առողջապահության համակարգի նկատմամբ վստահության մակարդակը մեզ մոտ ցածր է, հետեւաբար այդ ուղղությամբ եւս պետք է աշխատել։
Ինչեւէ, մեր ռեֆորմիստները, ԱՀԱ հայեցակարգի վրա աշխատող խմբի անդամները, նախանշում են ոչ միայն համակարգային առումով հնարավոր դրական արդյունքները, այլեւ հանրության շրջանում վարքագծային եւ հոգեբանական փոփոխությունների հնարավորությունը։ Հիշեցնում են, որ միջազգային փորձը ցույց է տալիս՝ մեծ կորպորացիաներում կատարված հետազոտություններ կան, ըստ որոնց՝ ապահովագրություն ունեցող աշխատակիցների արտադրողականությունն ավելի քան 20% բարձր է լինում։ Նրանք, ովքեր չունեն ապահովագրություն, հակված են ավելի դեպրեսիաների։ Ասում են նաեւ, այո՛, գիտենք՝ առողջապահության համակարգի նկատմամբ վստահության մակարդակը մեզ մոտ ցածր է, հետեւաբար այդ ուղղությամբ եւս պետք է աշխատել։
Նախագծի հեղինակ եւ խմբագիր՝ Լիլիթ Գալստյան
Լրագրող՝ Արուսյակ Կապուկչյան
Օպերատոր՝ Արմեն Շահոյան
Մոնտաժող՝ Հովհաննես Հակոբյան
Ինֆոգրաֆիկները՝ Անուշ Բաղդասարյան
Տվյալների մշակումը՝ Կարինե Դարբինյան
Լուսանկարները՝ Ֆոտոլուրի
© Ampop.am
2022
Լրագրող՝ Արուսյակ Կապուկչյան
Օպերատոր՝ Արմեն Շահոյան
Մոնտաժող՝ Հովհաննես Հակոբյան
Ինֆոգրաֆիկները՝ Անուշ Բաղդասարյան
Տվյալների մշակումը՝ Կարինե Դարբինյան
Լուսանկարները՝ Ֆոտոլուրի
© Ampop.am
2022
Նախագիծը պատրաստվել է «Արևելյան Եվրոպայի մասին լուսաբանման ցանցի» (n-ost-Netzwerk für Osteuropa-Berichterstattung) համատեղ իրականացվող «Խորքային առցանց լրագրություն. միջազգային մեդիացանց և երեք թեմատիկ հարթակ արևելյան գործընկերության երկրներում ուժեղ և անկախ առցանց լրագրության համար» ծրագրի շրջանակում։ Հայաստանից ծրագրի գործընկերներից է «Լրագրողներ հանուն ապագայի» ՀԿ-ն։ Նախագծում արտահայտված տեսակետները միմիայն նախագծի հեղինակին են և պարտադիր չէ, որ արտահայտեն «Արևելյան Եվրոպայի մասին լուսաբանման ցանցի» կամ «Լրագրողներ հանուն ապագայի» ՀԿ-ի տեսակետները:
